Voor het eerst hebben 33 landen hun krachten gebundeld in de Global Alliance for Inspiring Non-tech Infant Nurturing and Growth (GAINING) om een wereldwijde boodschap kracht bij te zetten: de allerkleinsten hebben connecties nodig, geen schermen. Deze ongeziene alliantie, die in 2023 werd gevormd tijdens het Congress For The World Association For Infant Mental Health in Dublin, wil mensen bewustmaken van de schadelijke effecten van schermen op kinderen jonger dan drie jaar en een terugkeer bevorderen naar de menselijke interacties die essentieel zijn voor hun ontwikkeling.
Hospichild maakt zich al lange tijd zorgen over de negatieve invloed van schermen op kleine kinderen. We hebben hierover al een aantal artikels geschreven, vooral met de nadruk op de problemen die worden veroorzaakt door vroegtijdige en langdurige blootstelling aan tablets, telefoons, computers, enz.: ‘studie: de impact van schermen op kinderen hangt ook af van de familiale context‘
Wetenschappers waarschuwen
Volgens de informatie op de (Engelstalige) website van GAINING, is er de afgelopen jaren meer onderzoek verricht, met alarmerende resultaten: overmatige blootstelling aan schermen tijdens de eerste levensjaren – een cruciale periode voor de ontwikkeling van de hersenen – kan schadelijke effecten hebben op de cognitieve, emotionele en sociale groei van kinderen. Enkele vastgestelde gevolgen zijn:
- taalachterstand
- aandachts- en concentratieproblemen
- achterstand bij de motorische ontwikkeling
- zintuiglijke stoornissen die kunnen wijzen op autistische symptomen
- minder veilige gehechtheid aan naasten
- slaapstoornissen
- slechte sociale en emotionele vaardigheden
Belang van menselijke connectie en spel
De eerste levensjaren – in het bijzonder van 0 tot 3 jaar – zijn een periode van extreme gevoeligheid waarin elke interactie de hersenen in ontwikkeling vormt. Kinderen hebben een driedimensionale omgeving nodig, vol met zintuiglijke stimulatie, waar ze kunnen bewegen, onderzoeken, aanraken, horen en kijken. Hersenen kunnen zich gezond ontwikkelen via face-to-face interactie, vrij spel, lichamelijk contact, warme verbale uitwisselingen en de oplettende aanwezigheid van volwassenen. Het gebruik van schermen, zelfs voor zogenaamde “educatieve” inhoud, neemt de plaats in van die essentiële ervaringen uit het echte leven, wat hun nieuwsgierigheid beperkt, hun zintuiglijk leren vertraagt en de kwaliteit van hun emotionele banden schaadt.
Internationale beweging voor waarschuwing en begeleiding
GAINING neemt geen genoegen met het probleem simpelweg aan te kaarten: de alliantie heeft zichzelf de opdracht gegeven om overheden, gezondheidsprofessionals, opvoeders en ouders te informeren en te sensibiliseren. De alliantie wil praktische hulpmiddelen bieden, op basis van de nieuwste wetenschappelijke gegevens, om een gezonde ontwikkeling te stimuleren waarbij diepgaande menselijke relaties en actieve verkenning van de echte wereld primeren. De doelstelling is ook om bepaalde misvattingen te ontkrachten:
Nee, schermen zijn geen goede manier voor baby’s om bij te leren; nee, peuters ‘wennen’ niet aan technologie; en nee, digitale inhoud, hoe aantrekkelijk ook, kan nooit een warme blik, geruststellende woorden en spelletjes samen met een volwassene vervangen.”
In een wereld waar schermen overal zijn, is de boodschap van GAINING des te belangrijker: “Door kinderen in hun eerste levensjaren weg te houden van schermen, krijgen ze de best mogelijke basis om veilig, zelfzeker en in goede geestelijke en lichamelijke gezondheid op te groeien.” Een oproep aan de hele wereld dus om de menselijke connectie, traagheid, spel en magie van de eerste zintuiglijke ontdekkingen, ver weg van het blauwe licht van schermen, in eer te herstellen.
Verschillende Belgische campagnes
België is bijzonder actief op dit vlak, met name via de acties van Yapaka (een programma voor de preventie van mishandeling op initiatief van de Federatie Wallonië-Brussel). Die vereniging heeft verschillende bewustmakingscampagnes op poten gezet over het belang van connecties, vrij spel en gesprekken tussen volwassenen en kinderen. Yapaka deelt ook allerlei pedagogische middelen om mensen bewust te maken van de schadelijke effecten van schermen van jongs af aan en zo op nationaal niveau bij te dragen aan het internationale momentum dat door GAINING is gegenereerd.
