Wanneer een kind wordt opgenomen in het ziekenhuis, spelen naast de medische en administratieve aspecten ook andere zaken een rol.
Het relationele aspect is van doorslaggevend belang, zodat alle betrokkenen zich zo goed mogelijk voelen in de strak georganiseerde omgeving van een ziekenhuis. Patiënten en zorgverleners van uiteenlopende origine hebben niet allemaal dezelfde religie of cultuur, wat kan leiden tot onbegrip en conflicten. Hoe kan men hiermee omgaan in het ziekenhuis?
In de onderstaande teksten trachten we enkele antwoorden te bieden.
Wat is dat nu eigenlijk, cultuur?
De cultuur stuurt het samengaan van ideeën, gewoonten en gedragingen die een volk of gemeenschap delen. Ze bepaalt het voorkomen van de groepsleden en onderscheidt hen van andere groepen. De cultuur bundelt verschillende eigenschappen, zoals de taal, de etnische afkomst, de economische klasse, de geografische origine, de opvoeding, de levenservaring… Ze maakt deel uit van alle aspecten van iemands leven.
Culturele impact op de zorg
De cultuur heeft een grote invloed op de gezondheid, en dit zowel bij de professional als bij de patiënt. Ze heeft de neiging de perceptie van het individu van ziekte, lijden en dood te kleuren. In sommige culturen is het bijvoorbeeld niet de gewoonte om te klagen, maar in andere klagen de patiënten al te snel. De ene bekijkt de oorzaak van zijn ziekte op een zeer rationele manier, terwijl de andere een meer fatalistische houding aanneemt, of zelfs naar het bovennatuurlijke grijpt…
Er kunnen dus misverstanden ontstaan tussen zorgverstrekkers en patiënten met een verschillende culturele achtergrond. Ook verschillen in perceptie kunnen leiden tot een verkeerd begrepen non-verbale houding (bijv.: de patiënt slaat de ogen neer uit respect en de arts beschouwt dit als een depressieve status), tot een gebrek aan communicatie of begrip vanwege de patiënt, tot het niet aanvaarden van de diagnose of het weigeren van preventieve maatregelen (vaccins, contraceptie, diagnosetests…)
En wat met het kind?
Kinderen zijn vaak het product van verschillende culturen. Ze ‘vallen’ soms tussen twee culturen, die van hun ouders en die van het land waar ze wonen. Bij de ziekenhuisopname spelen de kinderen dus rol van bemiddelaar tussen de zorgverstrekkers en hun ouders, die meer vasthouden aan hun eigen cultuur.
Wat kan je als zorgprofessional doen?
Om deze ‘cultuurschok’ op te vangen kunnen de zorgprofessionals gebruik maken van verschillende hefbomen:
– Etnopsychiatrie: een vorm van psychotherapie, toegespitst op de culturele context van de persoon en zijn interpretatie van de ziekte ten overstaan van de eigen cultuur. De professionals kunnen een beroep doen op etnopsychiatrische consultaties om de patiënten met een ‘sterk cultureel bepaalde symptomatologie’ efficiënter te helpen. Het kan bijvoorbeeld gaan om patiënten die klagen over hekserij, tovenarij, zwarte magie…
– Indien het communicatieprobleem vooral te wijten is aan de taal of de religieuze overtuiging, kunnen de zorgprofessionals een beroep doen op tolken of geestelijken om het probleem op te lossen.
• Sociaal Vertaalbureau van Brussel Onthaal: http://www.servicedinterpretariatsocial.be/algemeen/organisatie/
• SeTIS (Fr): http://www.setis.be/index.php/qu-est-ce-qu-un-setis
– Ook inzake de communicatie moet de zorgprofessional afstand nemen van zijn culturele vooroordelen om zijn patiënt goed te begrijpen. Daarom mag hij niet aarzelen om hem vragen te stellen over zijn perceptie van de gezondheid, de ziekte… Hij moet zijn patiënt ook geruststellen, tonen dat hij de boodschap begrepen heeft en dat hij zal proberen zich maximaal aan te passen aan de wensen.
Documentatie
– Ivan Woffers, Culturele diversiteit in de gezondheidszorg (2013). Uitg. Coutinho.
– De Muynck, Interculturele communicatie in de gezondheidszorg (1998). Uitg. Acco.
– Annika den Dikken. Interculturele ethiek in de gezondheidszorg (2003). Centrum voor Bio-ethiek en Gezondheidsrecht Universiteit Utrecht, Utrecht
– Naar een interculturele gezondheidszorg (2012). Unia.
– Gids voor de interculturele bemiddeling in de gezondheidszorg (2016). FOD Gezondheid.
Opleidingen
– Professioneel omgaan met diversiteit
– Opleiding intercultureel bemiddelaar
– Opleiding Intercultureel medewerker in de Gezondheidszorg
