Onderzoekers van de Universiteit van Cambridge in Engeland hebben onlangs een zogenaamde “genetische score” ontwikkeld die zou kunnen voorspellen of een kind vroeger of later dan gemiddeld in de puberteit komt. Volgens het onderzoek kunnen genetische varianten overgewicht veroorzaken tijdens de kindertijd en zo vroegtijdige puberteit veroorzaken. Bovendien kunnen die kinderen (geestelijke) gezondheidsproblemen, diabetes type 2, hartproblemen of zelfs bepaalde vormen van kanker ontwikkelen. Dat is een belangrijke medische vooruitgang die zal dienen als preventiemiddel voor een kwetsbaarder deel van de bevolking.
Kinderen komen over het algemeen in de puberteit tussen tien en vijftien jaar. Na die leeftijd spreken we van laattijdige puberteit. Als de puberteit eerder komt, spreken we van vroegtijdige puberteit. In dat geval is het risico om ziekten te ontwikkelen groter. Het recente onderzoek is vernieuwend omdat het rekening houdt met de leefgewoonten van kinderen met overgewicht. In de toekomst kan het nog worden uitgebreid.
Wat zegt het onderzoek?
Tot nu toe is dit het grootste onderzoek dat ooit over dat onderwerp is uitgevoerd. De steekproef omvatte maar liefst 800.000 meisjes uit Europa, Noord-Amerika, China, Japan en Korea. Uit het onderzoek, dat is gepubliceerd in Nature Genetics (een Brits wetenschappelijk tijdschrift), blijkt dat meer dan 1.000 genetische varianten, waarvan 600 nooit eerder waren waargenomen, in verband kunnen worden gebracht met het begin van de puberteit. Van iets minder dan de helft van die genetische kenmerken wordt gedacht dat ze een indirecte rol spelen in de puberteit door de gewichtstoename tijdens de kindertijd te verhogen. Er zijn ook uitzonderingen, zoals het zeldzame ZNF483-gen, dat door onderzoekers is geanalyseerd en bij één op de 3.800 vrouwen voorkomt. Dat gen vertraagt de puberteit met gemiddeld 1,3 jaar.
“Dit is de eerste keer dat we zeldzame genetische varianten op deze schaal hebben kunnen analyseren. We hebben zes genen geïdentificeerd die allemaal een diepgaand effect hebben op de timing van de puberteit. Hoewel die genen ontdekt zijn bij meisjes, hebben ze vaak dezelfde invloed op de timing van de puberteit bij jongens”, legt Katherine Kentistou uit, een specialist in stofwisselingsziekten zoals diabetes en ook initiatiefnemer voor het onderzoek.
Voorspellende score
Dankzij het onderzoek hebben de wetenschappers een hulpmiddel kunnen ontwikkelen: een voorspellende score, waarmee vroegtijdige puberteit zo vroeg mogelijk kan worden opgespoord. Een procent van de kinderen met de laagste genetische score hebben immers 14 keer meer kans op een zeer vroegtijdige puberteit. Daarentegen had een procent van de meisjes met de hoogste genetische scores 22 keer meer kans op een laattijdige puberteit. “De score die we hebben vastgesteld houdt alleen rekening met genetische varianten. Maar we hebben deze scores vergeleken met andere die gebaseerd zijn op de BMI van de kinderen, de BMI van de ouders en de leeftijd waarop de moeder in de puberteit kwam. Telkens was de score op basis van genetische varianten een betere voorspeller dan de andere. ” Dat zegt prof. Ken Ong, specialist in diabetes op jonge leeftijd aan de Universiteit van Cambridge.
Wat zijn de gevolgen?
“Volgens sommige onderzoeken wordt vroegtijdige puberteit in verband gebracht met borstkanker, door langdurige blootstelling aan oestrogeen. Vroegtijdige puberteit kan ook de groei van een kind beïnvloeden, omdat de groeipiek heel vroeg kan optreden, maar daarna afgeremd wordt door de laatste fase van de puberteit. Er is ook een negatieve impact op de geestelijke gezondheid op de lange termijn vastgesteld”, zegt Anne-Simone Parent, pediatrisch endocrinoloog in het Hôpital de la Citadelle in Luik.
Samuel Walheer
Lees ook nog dit:
De website van Kidz Health Castle is zo bedacht om toegankelijk te zijn voor kinderen en hun familie. Op de startpagina wijzen kleurrijke figuren je in een paar klikken de weg. De informatie is heel toegankelijk en je begrijpt al snel wat dit “kasteel” te bieden heeft, zonder medisch jargon. Het grootste Nederlandstalige kinderziekenhuis in Brussel verwelkomt al meer dan dertig jaar jonge patiënten ongeacht hun taal. De naam is in het Engels, omdat de meesten die taal begrijpen, en kreeg een grappige bijklank: KidZ Health Castle (kasteel voor kindergezondheid).