Het team van Born in Brussels sprak met Lou Garagnani over haar inclusieve speeltuin “Le monde d’Ayden”in Ukkel. Het is geen wonder dat de speeltuin in de afgelopen vier jaar sinds de opening enorm is opgebloeid. Sindsdien heeft Lou al andere nevenprojecten opgestart en staan er nog een aantal op til.
Overzicht. Foto; Samuel Walheer
Dit unieke project trok van meet af aan de aandacht van Hospichild, dat er verschillende artikels aan wijdde (bv: Top départ pour la première plaine de jeux inclusive de Bruxelles ! (artikel beschikbaar in het Frans)“. Le monde d’Ayden” opende dan wel zijn deuren in volle coronacrisis, toch slaagde de speeltuin erin het hart te veroveren van de Brusselse gezinnen, die nu voor de ingang staan te dringen. Want laten we eerlijk zijn, het is een gezellige plek met een onweerstaanbaar aantrekkelijk spelaanbod voor kleine en (iets) grotere kinderen. Met een onstilbare drang naar creativiteit, is Lou Garagnani sinds ons laatste gesprek weer met nieuwe projecten begonnen. Haar nieuwste creatie? Le monde d’Ayden teleporteert naar Nijvel en opent daar zijn deur op 9 november 2024.
Voor mij betekent inclusie dat we aan zoveel mogelijk verschillende behoeften voldoen. Daarom moeten we vermijden iets te creëren dat te specifiek of gespecialiseerd is, omdat we anders slechts één handicap zouden aanspreken, zoals een trechter. Bij de ontwikkeling van “Le monde d’Ayden” werd met al deze parameters rekening gehouden om de speeltuin zo inclusief mogelijk te maken. Hiervoor moesten we nadenken over de soorten spellen die we wilden aanbieden, waarbij we rekening hielden met de behoeften en ontwikkelingsniveaus van ons publiek, met of zonder handicap. Daarna konden we kijken naar de structuur van de ruimtes, zoals de vloeren, de verlichting, de open of gesloten omgevingen, om zo een ruimte te creëren,” vertelde Lou Garagnani ons tijdens ons bezoek.
Wat is er nieuw in “Le monde d’Ayden” sinds 2020?
Er is veel gebeurd in vier jaar tijd en de inclusieve speeltuin krijgt steeds meer verschillende kinderen op bezoek. Dankzij de feedback van onze bezoekers konden we de speeltuin verder ontwikkelen zodat we nieuwe structuren konden opzetten, steeds met de bedoeling om te beantwoorden aan constante en specifieke vragen:
“La récré d’Ayden”, een overdekte speeltuin van 180 m² aan de Bergensesteenweg in Sint-Pieters-Leeuw, verwelkomt groepen kinderen van twee tot vijf jaar met alle soorten handicaps. De speeltuin is bijna een jaar geleden geopend en biedt onderdompelingscursussen in gebarentaal. → La d’Ayden
“La cabane d’Ayden” is een inclusieve ruimte voor gezinnen met kleine kinderen, met of zonder handicap. Zoals in alle ruimtes in het universum van Ayden heeft het personeel al dan niet een handicap. “Hier laten we onze kinderwagens bij de ingang staan en gaan we zitten om te genieten van een pannenkoek en een kop koffie terwijl onze kinderen zich uitleven”. → Info & contact – La cabane d’Ayden
“Le monde d’Ayden” in Nijvel is een tweede inclusieve speeltuin, op dezelfde leest geschoeid als die in Ukkel. De nieuwe speeltuin ontvangt zijn eerste bezoekers op zaterdag 9 november 2024. Hetzelfde recept, maar met een paar andere speciale ingrediënten. We willen niet alles verklappen, maar de speeltuin in Nijvel heeft een volledig immersieve zaal met reuzenschermen, zoals binnenkort ook het geval zal zijn in de speeltuin in Ukkel. We willen alle ruimtes in het universum vergelijkbaar houden, op enkele details na, en vooral met een structuur op mensenmaat. Zo kunnen we aan dezelfde behoeften voldoen, zonder inclusie uit het oog te verliezen. → Le monde d’Ayden Nivelles : Réservez ici votre expérience unique!
Ik zeg niet dat we in elke stad in België een “monde d’Ayden” nodig hebben, maar één in elke streek zou een droom zijn. Zo zouden we dicht bij elk gezin kunnen zijn. Sommige mensen komen regelmatig van zeer ver, zoals Charleroi of Bergen, omdat er in hun omgeving geen gelijkwaardige faciliteiten zijn die aan hun behoeften te voldoen. Door een speeltuin te openen in Nijvel kunnen we ons aanbod verbreden en toegankelijker zijn. En waarom niet ooit bij de mensen thuis gaan? De tijd zal het leren,” zegt Lou Garagnani.
Tot in de puntjes uitgewerkt
Multi-sensor Snoezelen. Foto: Samuel Walheer
Lou Garagnani gebruikt haar inspiratie om de speeltuin en haar nevenprojecten tot leven te brengen. Ze is heel vastberaden en zoekt bij zichzelf de nodige middelen om haar projecten uit te voeren. Zo putte ze eerst uit haar eigen ervaring als moeder van vier kinderen, van wie een jongen met meerdere handicaps. Ze stootte immers zelf ook op het gebrek aan inclusie in bepaalde openbare voorzieningen en die ervaring heeft het zaadje gepland voor een inclusieve speeltuin die voor iedereen toegankelijk is. Lou legt uit dat ze ook veel belang hecht aan de feedback van de bezoekers: gezinnen, kinderen of mensen uit de praktijk, zoals opvoeders van gespecialiseerde of reguliere instellingen en scholen. Ze voegt eraan toe: “Ik denk inderdaad dat het altijd heel belangrijk is om te leren van de ervaringen van mensen, omdat dat ons in staat stelt om onze structuur te veranderen of zelfs verder te ontwikkelen. Bovendien krijgt het inclusieve aspect van het project hierdoor echt betekenis, omdat de feedback en ideeën die ik heb, eerst worden beoordeeld door medische specialisten zoals kinesisten, ergotherapeuten en orthopedagogen, maar ook door leerkrachten en opvoeders uit het bijzonder onderwijs. Dit stelt ons uiteindelijk in staat om te zien of het idee toepasbaar en uitvoerbaar is in de inclusieve speeltuin.”
Om chronische pijn bij jongeren te verlichten, heeft het Kinderziekenhuis (UKZKF) sinds enkele jaren een revalidatieprogramma dat is gebaseerd op een biopsychosociale benadering, met individuele begeleiding door een multidisciplinair team dat chronische pijn erkent binnen een geheel van oorzaken en gevolgen om ze te behandelen. Volgens statistieken krijgt bijna 30% van de schoolgaande kinderen namelijk te maken met chronische pijn. Meestal is die pijn amper of niet zichtbaar, maar ze heeft een aanzienlijke invloed op het dagelijks leven van de jongste kinderen. Ze beïnvloedt hun lichamelijk welzijn, sociaal leven, scholing en vrije tijd.
“Chronische pijn kan niet worden herleid tot één oorzaak, maar is het resultaat van een complexe interactie tussen biologische, psychologische en sociale factoren”, aldus Christine Fonteyne, hoofd van het team dat werkt rond chronische pijn bij kinderen in het UKZKF (de ‘Pain Resource’-unit).
Van pijn naar hoop …
In 2015 startte het kinderziekenhuis een revalidatieprogramma op, waarin chronische pijn was opgenomen. Maar zulke chronische pijn is vaak ongrijpbaar en veroorzaakt soms blijvend leed. Bij de behandeling van chronische pijn richt je je niet op één enkel symptoom, maar moet je rekening houden met een geheel van oorzaken. Alleen zo kan je de levenskwaliteit van kinderen en tieners herstellen. Dat is het geval bij chronische pijn veroorzaakt door hoofdpijn, buikpijn of pijn in het bewegingsapparaat. Als antwoord op dit ongemak en de angstgevoelens die het teweegbrengt bij de ouders, biedt het UKZKF oplossingen op maat van elk kind, met een multidisciplinaire beoordeling om de pijn te behandelen en te zorgen voor een beter dagelijks leven.
Waaruit bestaat het programma?
Om de symptomen te verlichten, het lichaam te revalideren en kinderen in staat te stellen hun pijn een tijdje onder controle te houden, heeft het UKZKF een zogenaamde “therapeutische toolbox” ontwikkeld. Die toolbox bestaat uit farmacologische middelen die zijn ontwikkeld om symptomen te verlichten, fysieke technieken en psychosomatische benaderingen zoals hypnose, ontspanning, meditatie of hartcoherentie. Een team houdt zich specifiek bezig met pijn en organiseert ook groepssessies waarin kinderen en tieners elkaar ontmoeten. Op die manier kunnen ze elkaar steunen, cohesie opbouwen, hun ervaringen en hun ongemakken delen en nuttige pijnbestrijdingstechnieken sneller beheersen.
Team rond pijn (‘Pain Resource’-unit)
Zoals bij elke ziekenhuisdienst staat er een team klaar om jonge patiënten die pijn hebben, op te vangen. Dat team rond chronische pijn bij kinderen bestaat uit kinderartsen, artsen voor fysische geneeskunde, kinderpsychiaters, psychologen en verpleegkundigen. Sommige professionals werken samen met andere ziekenhuisdiensten, zoals kindergeneeskunde, anesthesiologie, chirurgie of kinesitherapie. Hun doel is om de vele factoren die bijdragen tot chronische pijn op te sporen, kinderen te helpen de betrokken mechanismen te begrijpen door middel van psycho-educatieve consultaties en met hen en hun ouders samen te werken om een gepersonaliseerd behandelplan uit te werken.
→ Neem contact op met het team rond chronische pijn bij kinderen van het UKZKF via: urd@hubruxelles.be
Mado Sud is een dienst voor jongeren tussen 11 en 22 jaar en hun familie. Het multidisciplinaire team verleent snel, gratis en anoniem hulp, in groepssessies of individueel, en focust op de geestelijke gezondheid van jongeren. Mado Sud bevindt zich in Sint-Gillis, maar is ook zeer actief in andere gemeenten in het zuiden van Brussel. De dienst biedt ondersteuning op sociaal, educatief en juridisch vlak en door regelmatig concrete initiatieven te nemen. Het huis is een cruciale plek voor gezinnen die hulp nodig hebben en om de geestelijke gezondheidszorg in Brussel te versterken. Het team van Hospichild ging er langs om meer te weten te komen over de dienst.
De onthaalruimte en polyvalente zaal van Mado Sud – Foto: Samuel.
Mado Sud werd eind 2019 opgericht, aan het begin van de COVID-19-pandemie. Het huis wil jongeren en hun familie blijven helpen en ondersteunen en heeft zijn activiteiten dan ook voortgezet en zelfs uitgebreid. Mado Sud is een jeugdhulpdienst die door het OCMW van Sint-Gillis wordt beheerd en zijn diensten in maar liefst zeven Brusselse gemeenten aanbiedt (Anderlecht, Vorst, Sint-Gillis, Ukkel, Elsene, Watermaal-Bosvoorde en Oudergem).
“We reageren op een werkelijke behoefte en merken dat onze dienst in het zuiden van Brussel aan legitimiteit wint als referentiepunt. Na de covidperiode is de vraag op het gebied van geestelijke gezondheidszorg explosief toegenomen. Dat heeft ertoe geleid dat ons aanbod werd versterkt. Geestelijke gezondheidsproblemen bij jongeren maken het grootste deel van de verzoeken uit en houden ons het meest bezig. Dat kan zowel om emotionele als meer psychiatrische problemen gaan.” Dat verduidelijkt Margaux Katz, directeur van Mado Sud.
Wat maakt Mado Sud zo bijzonder?
De dienst is verbonden aan overheidsstructuren om de dagelijkse organisatie te vereenvoudigen. Margaux Katz legt uit dat Mado Sud werd opgericht zodat jongeren “een plaats hebben waar ze met hun problemen terechtkunnen en een team hen helpt om ze op te lossen. We vinden misschien niet per se het definitieve antwoord, maar bieden een luisterend oor om samen een uitweg te zoeken.”Bij Mado Sud zijn alle vragen welkom, of ze nu gaan over school, seksualiteit, het gezin, schulden of gender. Er zijn geen beperkingen, behalve wat leeftijd betreft: jongeren moeten tussen 11 en 22 jaar oud zijn.
Een drieledige aanpak
Individueel: het multidisciplinaire team van Mado Sud behandelt zowel vragen van jongeren, hun familie en naasten als vragen van professionals. Het team bestaat uit een jurist, een gespecialiseerde opvoeder, een psycholoog en een maatschappelijk assistent. Om snel kwaliteitsvolle individuele ondersteuning te kunnen bieden, is het aanbod beperkt tot vijf gesprekken. Zo nodig wordt de jongere doorverwezen naar een andere meer geschikte dienst.
Ingroep: dit omvat therapeutische groepsactiviteiten, acties waarbij jongeren hun stem laten horen en gerichte sessies over thema’s die hen aanbelangen. Er is ook een gespreksgroep voor ouders waar ze, met de hulp van de eerstelijnspsycholoog, eventuele problemen van hun tiener kunnen bespreken. Daarnaast neemt Mado Sud deel aan activiteiten van de verschillende gemeenten, zoals een vrouwenvoetbaltoernooi.
Voorprofessionals: het huis wordt regelmatig ter beschikking gesteld van professionals om netwerken en uitwisselingen te bevorderen en het ontstaan van werkgroepen mogelijk te maken.
Concrete acties
De dienst heeft talrijke dagelijkse activiteiten, waarvan we de therapeutische meer in detail bespreken. In het kader van de hervorming van de geestelijke gezondheidszorg van de eerste lijn geeft een externe psycholoog elke maandag therapeutische sessies in het huis. De eerste tien sessies zijn gratis voor jongeren tot 23 jaar. Na een eerste ontmoeting met de psycholoog van Mado Sud wordt er snel met een opvolging gestart, wat de verzadiging van de diensten voor geestelijke gezondheidszorg in Brussel helpt verlichten. Daarnaast is de juriste van het team twee keer per maand een hele dag aanwezig in de jeugdcentra van Vorst en Watermaal-Bosvoorde. Het doel is om jongeren te informeren over hun rechten, kinderbijslag, onderhoudsgeld en onderwijs. De duidelijke meerwaarde van Mado Sud is volgens de dienst zelf de toegankelijkheid voor jongeren, want het team zoekt hen op in hun eigen leefomgeving.
→ Contact opnemen met Mado Sud: Mado Sud is elke werkdag open van 10 tot 18 uur en de eerste en derde zaterdag van de maand van 10 tot 13 uur. Een afspraak maken is niet nodig. Aanvragen kunnen worden bezorgd door te mailen naar madosud@cpasstgilles.brussels of te bellen naar +32(0)2/563.47.08 of via sociale netwerken.
Op zondag 29 september 2024 organiseerde de vereniging KickCancer haar jaarlijkse liefdadigheidsloop “RUN TO KICK- Family Race”. Met 3200 lopers en wandelaars aan de start was het een recordeditie. Dankzij dit symbolische en hoopgevende loopevenement kon 2 miljoen euro ingezameld worden! Het doel is om onderzoek naar kinderkanker te ondersteunen, nieuwe behandelingen te ontdekken en te proberen alle kinderkankers te genezen. Het team van Hospichild was erbij en werkte zich in het zweet voor het goede doel!
Aan de start van de liefdadigheidsloop. Foto: Samuel Walheer
De zevende editie van RUN TO KICK vond plaats in het prachtige Terkamerenbos, waar de kickers (deelnemers) enthousiast verzamelden. Het team van Hospichild zag met eigen ogen de geestdrift en de toewijding van de deelnemers. Er waren mensen van alle leeftijden en achtergronden, families, vrienden en collega’s. Allemaal samen maakten ze er een prachtig en magisch evenement van, dat mooi was om te zien en om te beleven.
Het is echt fantastisch dat RUN TO KICK 2 miljoen euro heeft opgehaald. Vandaag zijn hersentumors de meest dodelijke vorm van kanker bij kinderen. De ontdekking van nieuwe behandelingen verloopt te langzaam en vaak hebben jonge patiënten te weinig opties. Dankzij dit ongelooflijke bedrag kunnen we resoluut investeren in cruciale onderzoeksprojecten naar hersentumors bij kinderen”, verklaarde Delphine Heenen, oprichtster van KickCancer.
Langs het parcours van RUN TO KICK. Foto: Samuel Walheer
Samen staan we sterker!
Lopen of wandelen is een meer symbolische actie naast de inzameling van fondsen die elke kicker uitvoert. Maar het is ook een gelegenheid voor iedereen die met kinderkanker te maken heeft om samen te komen voor een gezamenlijk doel. Want, zoals de vereniging op haar website zegt: “Onderzoek gaat te langzaam! Bovendien beantwoorden de nieuwe medicijnen niet aan de medische noden voor de behandeling van hersentumoren en sarcomen – die verantwoordelijk zijn voor de meest dodelijke vormen van kinderkanker – en moet er dringend innovatie komen. Zo is de hersenstamtumor DIPG vandaag bijvoorbeeld een 100% ongeneeslijke ziekte.” Elk jaar wordt bij bijna 35.000 kinderen en jongeren van 0 tot 23 jaar een kankerdiagnose gesteld. Onderzoek voor volwassenen krijgt voorrang op onderzoek voor kinderen. Daarom is het essentieel om actie te ondernemen om vooruitgang te bereiken in het onderzoek naar kinderkankers, die nog steeds als een zeldzame ziekte beschouwd worden. Naast RUN TO KICK zamelt de vereniging het hele jaar door geld in via haar website → KickCancer
Hoe kan je deelnemen?
Het belangrijkste doel van de liefdadigheidsloop is om geld in te zamelen voor onderzoek naar kinderkanker (minimaal 200 euro en 100 euro voor minderjarigen en studenten onder de 25 jaar). Eén ding staat vast: 100% van het ingezamelde geld wordt gebruikt voor onderzoeksprojecten naar kinderkanker. Als je volgend jaar ook een kicker wil zijn, kan je een pagina aanmaken op de website van KickCancer. Die pagina kan dan gekoppeld worden aan een team of een groep. Daarna deel je jouw pagina. En alle middelen zijn goed! Bereid je voor op de volgende editie in 2025!
Fight Kids Cancer is een Europees project dat ontwikkeld is in samenwerking met de European Science Foundation. Het bestaat sinds 2020, het eerste jaar waarin 100% van het door de deelnemers van RUN TO KICK ingezamelde geld werd toegewezen aan onderzoeksprojecten die geselecteerd werden in het kader van een Europese projectoproep. Het is ook een gezamenlijk initiatief van verschillende verenigingen: KickCancer, de Franse vereniging Imagine for Margo, Fondatioun Kriibskrank Kanner in Luxemburg, CRIS Cancer Foundation in Spanje en KiKa in Nederland. Het doel? De ontwikkeling van innovatieve behandelingen stimuleren door op Europees niveau samen te werken en onderzoek naar kinderkanker te financieren.
Een van de meest opvallende gegevens uit het onderzoek “Geneesmiddelengebruik bij jongeren”, uitgevoerd door de Onafhankelijke Ziekenfondsen, is de sterke toename van het gebruik van antidepressiva bij jongeren in België. Tussen 2013 en 2022 is het gebruik van deze geneesmiddelen met 60 % gestegen, wat zorgwekkend is voor gezondheidsprofessionals. Hoewel slechts 1,6 % van de jongeren in 2022 antidepressiva gebruikte, roept deze stijgende trend vragen op over de geestelijke gezondheid van jongeren en de manier waarop psychische problemen worden aangepakt.
De Onafhankelijke Ziekenfondsen geven aan dat deze stijging niet geleidelijk is verlopen. Het piekgebruik van antidepressiva vond plaats na de Covid-19-pandemie, een periode die gekenmerkt werd door een sterke toename van angststoornissen, depressies en andere psychische problemen bij jongeren. De gezondheidscrisis, met de lockdowns, sociale beperkingen en de druk van schoolprestaties, had een aanzienlijke impact op het mentale welzijn van jongeren.
“Covid-19 fungeerde als een versneller van reeds bestaande trends, en legde de psychologische pijn van veel jongeren bloot en versterkte deze”, merkt een geestelijke gezondheidsdeskundige op.
Waarom antidepressiva?
De toename van het gebruik van antidepressiva bij jongeren roept ook vragen op over de alternatieve oplossingen die hen worden aangeboden om hun geestelijke gezondheid te beheren. Volgens sommige specialisten kan deze stijging verband houden met een gebrek aan toegang tot psychologische zorg of met een onderbenutting van niet-medicamenteuze benaderingen, zoals psychotherapie of psycho-educatie. “We zien een trend naar medicalisering van situaties die in sommige gevallen beter kunnen worden beheerd door middel van psychologische begeleiding”, zegt een psycholoog gespecialiseerd in adolescentie tegen de Onafhankelijke Ziekenfondsen. Het onderzoek benadrukt dat niet-medicamenteuze methoden, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), vaak onderbenut blijven, ondanks dat ze hun doeltreffendheid hebben bewezen bij de behandeling van angststoornissen en depressies.
Verlenging van de behandelingsduur
Het onderzoek toont ook een ander belangrijk gegeven aan: de gemiddelde duur van behandelingen met antidepressiva is in dezelfde periode met 60 % gestegen. Dit betekent dat niet alleen meer jongeren deze geneesmiddelen voorgeschreven krijgen, maar dat ze deze ook voor langere periodes innemen. “Dit is een van de belangrijkste zorgen”, benadrukken de Onafhankelijke Ziekenfondsen. Hoewel antidepressiva effectief kunnen zijn bij de behandeling van ernstige depressie, is het cruciaal om ze niet als een langetermijnoplossing te zien, vooral niet bij jongeren die nog in volle psychologische ontwikkeling zijn. Een verlenging van de behandeling kan leiden tot afhankelijkheid en langdurige bijwerkingen.
De geestelijke gezondheid van jongeren: een dringend vraagstuk
Gezien deze zorgwekkende vaststellingen roepen de Onafhankelijke Ziekenfondsen op tot een collectief bewustzijn over de manier waarop de geestelijke gezondheid van jongeren wordt behandeld. “Het systematisch voorschrijven van antidepressiva moet in vraag worden gesteld”, staat er in de conclusies van het onderzoek. Hoewel deze geneesmiddelen noodzakelijk kunnen zijn in gevallen van ernstige depressie, loopt een te snelle of langdurige toediening het risico om onderliggende problemen te maskeren die psychologische begeleiding vereisen. Het bevorderen van niet-medicamenteuze benaderingen staat daarom centraal in de aanbevelingen. Jongeren, die zich in een fase van emotionele en mentale ontwikkeling bevinden, zijn immers bijzonder gevoelig voor de effecten van antidepressiva.
“Het is essentieel om alternatieve oplossingen te promoten en de toegang tot psychologische zorg te verbeteren”, benadrukt het rapport.
Wat zijn de risico’s op lange termijn?
Antidepressiva zijn weliswaar effectief in het behandelen van depressiesymptomen, maar ze brengen ook risico’s met zich mee, vooral bij jongeren. “De bijwerkingen kunnen onder meer bestaan uit slaapproblemen, stemmingswisselingen, of zelfs afhankelijkheid bij langdurig gebruik”, legt een psychiater uit. Daarom pleiten de Onafhankelijke Ziekenfondsen voor een striktere waakzaamheid bij het voorschrijven van deze medicijnen en voor een nauwgezette opvolging van jongeren die ze gebruiken. Hoewel het gebruik van antidepressiva onder jongeren toeneemt, mag deze trend niet afleiden van de noodzaak om duurzamere en minder invasieve oplossingen te bevorderen voor de behandeling van geestelijke gezondheidsproblemen. Gezondheidsprofessionals, ouders en opvoeders moeten samenwerken om jongeren beter te begeleiden en hen een ruimere toegang te bieden tot psychologische zorg, terwijl de afhankelijkheid van medicijnen zoveel mogelijk wordt verminderd.
