Focus

Muziek in de pediatrie: een ochtend met vzw ‘Une note pour chacun’

De vzw ‘Une note pour chacun’ organiseert sinds 1992, dus ondertussen al 30 jaar, muzikale activiteiten voor zieke kinderen in vier Brusselse ziekenhuizen. Met hun instrumenten brengen de musici een creatieve en fantasierijke dimensie binnen in de diensten voor kindergeneeskunde. Hospichild liep een ochtend mee met Christian Merveille, de peter van de vereniging en ook muzikant en dichter, en met Pascale de Laveleye, stichter en muzikante, in het schooltje van het Kinderziekenhuis. Een verslag.    

Pascale de Laveleye, stichter en muzikante en Christian Merveille, de president van de vereniging en ook muzikant en dichter –  © Sofia Douieb

 

In de kleuterklas van de Robert Dubois-school treffen we een stel kinderen, dat opgenomen is in de pediatrische afdeling van het UKZKF. Ze zitten rond een grote tafel en proeven van sapjes, koekjes en allerlei tussendoortjes. Sommige krijgen zuurstof toegediend, andere hebben verbanden of zitten in een rolstoel. Maar allemaal lachen en zingen ze uit volle borst. De dirigente is Pascale de Laveleye, muzikante en de oprichtster van ‘Une note pour chacun’. Ze zingen de tekst van het zelf geschreven en opgenomen liedje ‘Marmiton’. 

Liedjes bedenken met de leerlingen van de Robert Dubois-school 

Het was een bijzondere, zelfs symbolische voormiddag voor de kinderen. De beide leden van de vereniging kwamen hen cd’s brengen met hun eigen creatie. Maar slechts enkelen horen hun eigen stem op ‘Marmiton’. De meesten verblijven nu eenmaal tijdelijk in de school, en gelukkig maar. Want dat betekent dat het beter gaat met hen, of dat ze genezen zijn. De cd-opname is maar een van de vele projecten van de vereniging. Eenmaal per jaar en voor een periode van drie maanden, komen twee muzikanten langs en vragen ze de kinderen om teksten en melodieën te bedenken, muziek te kiezen die ze graag horen, stemmen op te nemen, het cd-hoesje te ontwerpen…  

© Sofia Douieb

Zich leren uitdrukken via zang en muziek  

Dit jaar is er dus de cd ‘Marmiton’ rond het thema van de keuken en ‘Europa’, opgenomen met de lagereschoolkinderen, die handelt over de monumenten van de verschillende landen. “De kinderen amuseren zich niet alleen door samen een artistiek project te realiseren, ze steken er ook iets van op. Het onderwerp wordt behandeld in de lessen, zodat ze hun kennis verbreden en verankeren. Het is een verrijkende ervaring om die vervolgens toe te passen in de muziek,” vertelt een van de onderwijzeressen, terwijl ze kleurpotloden opbergt. Er dan is er ook nog het therapeutische aspect van zang en muziek. De kinderen kunnen even ontsnappen aan de realiteit, zich uitdrukken, zich kunstenaar voelen, en niet louter patiënten in een ziekenhuis. Wanneer ze achteraf luisteren naar het resultaat van hun werk, zelfs als ze ondertussen genezen zijn, houden ze de cd als een herinnering aan hun verblijf hier en hoe ze er toen aan toe waren. 

Samenwerken met grote namen: “Wij creëren kwaliteitsmuziek!”. 

“En bovendien maken wij kwaliteitsmuziek,” vervolgt Christian Merveille. “Wist je dat we al samenwerkten met grote namen als Adamo, Marka en natuurlijk ook onze peter José Van Dam? Wanneer de teksten en melodieën van de kinderen worden uitgevoerd door professionals, krijgen ze meer weerklank en dat vervult hen met trots.” Ook al is het nu al een tijdje geleden, de symbolische waarde van die samenwerking blijft en ze verleent onze vereniging enig aanzien. De artiesten kwamen de kinderen meermaals een bezoek brengen om bij te praten. Christian Merveille vertelt: “Op een dag kwam José Van Dam hier aan met een doos vol snoepgoed. Hij wou ze uitdelen, maar een jongetje met diabetes kon en mocht ze niet aannemen. Daarop kieperde José de snoepjes weg en gaf de doos aan de jongen als geschenk…” De meeste liedjes gaan niet over ziekte of het ziekenhuis, maar heel af en toe gebeurt het toch. Het liedje ‘Attrape ma chanson’ handelt bijvoorbeeld over niet besmettelijke ziektes, waar mensen toch schrik van hebben. Daarom voelen kinderen zich soms uitgesloten. 

Frédérique Fremaux
Frédérique Fremaux, directrice van de Robert Dubois-school – © Sofia Douieb

Muziek- en zanglessen op maat in de pediatrische afdelingen 

Wanneer ze geen liedjes creëren met de patiëntjes, gaan de zes muzikanten van ‘Une note pour chacun’ langs op de pediatrische diensten van vier ziekenhuizen: Erasmus, Saint-Luc, Sint-Pieter en het Kinderziekenhuis. “Tijdens de lockdown konden we niet ter plaatse gaan. Toen gebruikten we Zoom via een robot, die op de kamers kwam. Niet ideaal, maar zo konden we wel contact houden” herinnert Pascale de Laveleye zich.”Nu mogen we weer langsgaan en hervatten we de activiteiten: zingen op de kamer, muzieklessen…”  

Een woordje over de Robert Dubois-school 

Het initiatief komt dus van de vzw ‘Une note pour chacun’ en vindt plaats in Robert Dubois-school. Ter herinnering: dit is een scholengroep voor buitengewoon onderwijs type 5. De zeven vestigingen op het Brusselse grondgebied onthalen kinderen en jongeren die in het ziekenhuis verblijven of ambulante zorg krijgen. Wij bezochten de hoofzetel in het UKZKF. De lessen worden in de verschillende instellingen ofwel klassikaal, ofwel aan het bed van de patiënt gegeven. Directrice Frédérique Fremaux: “De leerkrachten volgen het schoolprogramma van het kind en passen zich aan in functie van zijn niveau. Het is heel belangrijk dat het geen achterstand oploopt en zijn vaardigheden behoudt. Toch is alles minder streng geregeld, want het is eerder een recht dan een plicht. We schenken bijzondere aandacht aan de tussenkomsten van artiesten: muzikanten, acteurs, clowns, acrobaten… We organiseren ook uitstappen naar het theater, het museum en de bibliotheek, voor zover de gezondheid van de kinderen dit toelaat. We willen voor hen een positieve omgeving creëren, een soort van welzijnsbubbel waar ze niets anders zijn dan gewoon kinderen.” 

Sofia Douieb

 

LEES OOK

Inclusieve buitenschoolse opvang: focus op de nieuwe vereniging Saola

Voor kinderen met een beperking is het buitenschoolse aanbod nog onvoldoende ontwikkeld. Zeker wat betreft de zogenaamde inclusieve opvang (voor kinderen uit zowel het reguliere als het buitengewoon onderwijs). De nieuwe vereniging Saola wil iets doen aan dit schrijnende gebrek en biedt kunstzinnige en sportieve activiteiten aan. Camille Bernier, ergotherapeute en medeoprichtster van de vzw, sprak met Hospichild. 

art therapy

Vzw Saola werd vorig jaar in mei opgericht. De vereniging biedt in drie (Frans, Engels en Spaans) en weldra vier talen (Nederlands) inclusieve sportieve en kunstzinnige activiteiten aan voor kinderen (van 4 tot 12 jaar) met een lichte tot matige beperking. Er is opvang op woensdagnamiddag en gedurende een deel van de schoolvakanties. De initiatiefnemers zijn Ashley Hall, professor en gespecialiseerde opvoedster, en Camille Bernier, ergotherapeute. Beiden werken aan de ACE of Brussels school, een deels inclusieve school private en internationale school in Oudergem. Die is goed uitgerust voor de activiteiten van de nieuwe vereniging. We spraken met medeoprichtster Camille. 

Vanwaar het idee voor deze vzw?  

“Als ergotherapeute aan de inclusieve ACE of Brussels school, kreeg ik vaak vragen van ouders, die hun kind met een beperking wilden inschrijven voor een buitenschoolse activiteit. We vonden niet veel mogelijkheden. Er is duidelijk een tekort. Samen met mijn bazin Ashley bedachten we dat wij over de nodige vaardigheden beschikten om zelf buitenschoolse activiteiten aan te bieden. We wilden ons evenwel niet beperken tot een aanbod voor de kinderen van de school, maar voor iedereen die dat wenst, met of zonder beperking (doorgaans broers en zussen.”

Welke activiteiten bieden jullie aan en hoe kan men zich inschrijven? 

“Op onze gloednieuwe website vinden de ouders een overzicht van het aanbod op woensdagnamiddag: kunst, zwemmen, voetbal en andere sporten. Wie geïnteresseerd is kan zijn kind inschrijven via een formulier met een aantal vragen over het kind. We beschikken namelijk niet over de nodige voorzieningen om kinderen met een ernstige beperking te begeleiden. Momenteel vangen wij op woensdag 12 kinderen op (met en zonder beperking). Wij, dat zijn mezelf en twee andere meertalige gespecialiseerde medewerkers. Wie zijn kind inschrijft voor de woensdagen komt als eerste aan de beurt voor stages tijdens een deel van de schoolvakanties.” 

Hoe zit dat met die stages? 

“Die staan nog niet helemaal op punt. We hebben tot nu enkel vorig jaar in augustus stages georganiseerd in de lokalen van de school. Maar er komen zeker nog kampen, zoals een week met Pasen en drie weken in de zomermaanden. Elke week draait rond een specifiek thema met dagelijkse activiteiten. Vorig jaar waren de thema’s de olympische week en de week van de superhelden. We denken erover de kinderen hier ook te laten overnachten om de ouders een adempauze te gunnen.” 

Interview door Sofia Douieb 

→ INCLUSIEVE BUITENSCHOOLSE OPVANG IN BRUSSEL 

Naast vzw Saola zijn dit nog enkele buitenschoolse activiteiten (soms Franstalig) voor kinderen met en zonder beperking (brussen en andere): 

  • La septantième is een scoutsafdeling die openstaat voor kinderen met een mentale beperking en activiteiten organiseert op maat van deze en andere kinderen.
  • LuAPE is een aangepaste speelotheek voor kinderen en volwassenen met een beperking in Sint-Pieters-Woluwe. Ze staat open voor iedereen en wil deze mensen ‘toegang bieden tot dromen, verbeelding en creativiteit’.
  • A.M.A Jeunesse Gym biedt inclusieve lessen aan in gevechtssporten voor kinderen met een mentale of lichamelijke beperking. 
  • Hockey Together is een initiatief ten voordele van mensen met een lichte beperking, kinderen vanaf 5 jaar, jongeren en volwassenen. De omkadering is aangepast en wordt aangeboden door bevestigde spelers.
  •  JJJY-XTRA wil jongeren van 6 tot 14 jaar met een beperking betrekken bij sommige van de aangeboden activiteiten. Indien nodig kan individuele omkadering voorzien worden.
  • Bruxelles-intégration, een website van vzw Badje (bevordert de toegang tot buitenschoolse opvang voor kinderen met een beperking), omvat een lijst met verenigingen die buitenschoolse activiteiten aanbieden voor kinderen met welke beperking ook.

 

LEES OOK : 

Geestelijke gezondheid: Onafhankelijke Ziekenfondsen focussen op de impact van Covid op jongeren

Covid beheerst ons leven nu al bijna twee jaar. Met meer schadelijke gevolgen voor de geestelijke gezondheid van bepaalde categorieën mensen, waaronder jongeren. Tijdens het symposium “Ik was 20 in 2020” van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, dat begin december online is uitgezonden, hebben veel jongeren, deskundigen of actoren uit het veld zich kunnen uitspreken over de soms desastreuze gevolgen van de pandemie. Het verslag. 

Namen deel aan dit 100% digitale symposium, waaraan minstens 350 mensen hebben deelgenomen:

  • Dr. Hans Kluge, directeur van WHO Health Europe
  • Frank Vandenbroucke, minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
  • Xavier Brenez, directeur-generaal van het Onafhankelijk Ziekenfonds
  • Prof. Dr. Véronique Delvenne, kinder- en jeugdpsychiater, hoofd van de dienst kinderpsychiatrie aan de HUDERF, hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie aan de ULB
  • Prof. Dr. Ronny Bruffaerts, psycholoog, doctor in de medische wetenschappen, professor in de psychiatrie aan de KULeuven
  • Eveline Couck, Public Affairs Officer UNICEF

“De gevolgen kunnen een leven lang duren als er niet snel oplossingen worden gevonden”

De eerste gastspreker Dr. Hans Kluge, directeur van de WHO Health for Europe, bracht een aantal tamelijk verontrustende gevolgen van Covid voor jongeren naar voren: een daling van 17% van het (verklaard) geestelijk welzijn, een toename van de werkloosheid, meer armoede en delinquentie, een hoger risico van vroegtijdig overlijden… Dit is een impact met vele factoren, die volgens Kluge een leven lang kan duren als er niet snel oplossingen worden gevonden. “We moeten de visie op geestelijke gezondheid veranderen voor een beter gemeenschappelijk begrip en de krachten tussen sectoren bundelen!” De WHO heeft alleszins oplossingen bedacht: jongeren betrekken bij de oprichting van een alliantie, de hand reiken aan innoverende oplossingsinitiatieven, een nieuw Europees kader inzake geestelijke gezondheid creëren, scholen en universiteiten oproepen om het sociaal-emotioneel leren te verbeteren, een coalitie voor geestelijke gezondheid oprichten om goede praktijken uit te wisselen…

Een bezorgde Minister van Volksgezondheid

Toen kwam de vooraf opgenomen toespraak van minister Frank Vandenbroucke. Hij uitte zijn diepe bezorgdheid over de situatie en sprak over de oplossingen en de middelen die sinds het begin van de crisis zijn toegewezen.

Als jongeren zich uitspreken

Er volgde een kort emotioneel intermezzo, waarin de jongeren zelf het woord namen. Vier visies voor vier verschillende ervaringen van de crisis. Sommigen hebben zich erbij neergelegd, anderen hebben bijna zelfmoord gepleegd. “Ik heb een klein foutje gemaakt; ik heb veel drugs tegelijk genomen…”, bekende een meisje, dat eraan toevoegde dat men niet bang moest zijn om met een professional over zijn problemen te praten. Een andere jongen daarentegen voelde zich niet echt benauwd, maar vernam van mensen om hem heen dat ze het niet goed stelden. “Ik voelde echt een impact op mijn geestelijke gezondheid, want ik voelde me helemaal niet op mijn gemak met mezelf”, zei een andere jongere.

Aan het eind van het symposium, tijdens het debat, reageerde Loredana, lid van de jongerenraad in de regering, op de videoclips: “Ik herkende mezelf echt en ik heb veel empathie voor hen. Ik ging ook door verschillende stemmingen, maar meestal voelde ik me alleen met mijn afstandsonderwijs; ik voelde twijfels, onzekerheid, het was echt moeilijk”. Verder zei ze dat jongeren serieus moeten worden genomen en niet mogen worden gestigmatiseerd; “niet onderschatten dat wij ook lijden”.

Resultaten van de enquête bij het Onafhankelijk Ziekenfonds

Om de omvang van het probleem duidelijk te maken, liet Xavier Brenez, directeur-generaal van het Onafhankelijk Ziekenfonds, de cijfers en gegevens voor zich spreken. Enkele resultaten van de enquête die in september door het ziekenfonds werd uitgevoerd over de gevolgen van Covid voor de geestelijke gezondheid van jongeren (1.000 jongeren tussen 15 en 25 jaar werden ondervraagd): het aantal zelfmoorden is sterk gestegen (België staat nu op de 11e plaats in de wereld); 12% van de jongeren neemt slaapmiddelen; 80.000 jongeren zijn wegens geestelijke gezondheidsproblemen opgenomen in een ziekenhuis of een andere instelling; er waren 200.000 teleconsultaties met psychologen; het gebruik van antidepressiva is toegenomen; 80% van de jongeren voelde een impact op hun sociaal leven; 58% op hun geestelijke gezondheid; 48% op hun fysieke gezondheid; 40% op hun financiën; meisjes lijken er meer last van te hebben dan jongens en slikken meer antidepressiva; meer dan 1/3 heeft geaarzeld of aarzelt nog om hulp te vragen; de meesten voelen onzekerheid en onveiligheid; ze lijden onder vrijheidsberoving en eenzaamheid… Het is dus noodzakelijk deze jongeren te beschermen tegen vooroordelen en stigmatisering. Er is ook behoefte aan meer toegankelijke psychologische hulp voor jongeren (aanvragen, online follow-up, enz.), en aan een drastische verkorting van de wachttijd wanneer het hulpverleningsproces eenmaal is begonnen.

Volledig verzadigde kinderpsychiatrische spoedgevallen

Voor Prof. en Dr. Véronique Delvenne, kinder- en jeugdpsychiater, hoofd van de dienst kinderpsychiatrie aan het HUDERF en hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie aan de ULB, was de piek van geestelijke gezondheidsproblemen bij jongeren voorspelbaar, maar is ze door de crisis versneld. Deze jongeren bevinden zich in een overgangsperiode tussen kindertijd en volwassenheid en dat maakt hen bijzonder kwetsbaar. Vanaf eind 2020 tot vandaag, zijn de kinderpsychiatrische spoedgevallen volledig verzadigd. In februari 2021 schreeuwde het kinderziekenhuis letterlijk om hulp bij het ministerie van Volksgezondheid; een schreeuw die gelukkig werd gehoord. Maar dit voorkomt geen ziekenhuisopnames voor verminkingen, geweld, depressie… Dr. V. Delvenne dringt er, net als Dr. Hans Kluge, op aan: “Een trauma, zelfs een licht trauma, tijdens de overgangsperiode van kindertijd naar volwassenheid, kan verergeren als het niet in een vroeg stadium wordt behandeld.”

Geestelijke gezondheid van opkomende volwassenen

Voorlaatste tussenkomst van Ronny Bruffaerts, psycholoog, doctor in de medische wetenschappen, professor in de psychiatrie aan de KULeuven. Hij had het vooral over het belang om deze jongeren in de overgangsfase passende psychologische zorg te bieden, zodat de effecten op lange termijn merkbaar zijn. In het algemeen is de kans groter dat mensen die al milde stoornissen hadden, na een crisisperiode zoals deze, ernstigere pathologieën ontwikkelen. Degenen die geen stoornissen hadden, werden toch emotioneel geraakt. Velen zijn bang voor de toekomst en hebben tegenstrijdige gevoelens over hun toekomst. Wij moeten er dus voor zorgen dat zij toegang krijgen tot de aangeboden hulp door deze zo toegankelijk mogelijk te maken.

UNICEF in actie : “What do you think ?”

Tenslotte kwam Eveline Couck, Public Affairs Officer bij UNICEF, het project “What do you think?” voorstellen, waarbij jongeren het woord nemen over allerlei onderwerpen die hen bezighouden. Natuurlijk was de pandemie een van de besproken onderwerpen. Hier is een voorbeeld van wat werd gezegd: “We moeten opener praten over geestelijke gezondheid, zodat jongeren zich niet alleen voelen, zodat het geen taboe is en zodat je niet het idee hebt dat je de enige in je omgeving bent die moeilijkheden heeft. We moeten erover kunnen praten, zodat jongeren sneller om hulp durven te vragen.” Een zin die duidelijk aansluit bij die van Loredana, een van de jongerenvertegenwoordigers in de regering.

 

→ Bekijk hier de herhaling van het hele symposium!

Sofia Douieb 

 

LEES OOK : 

Reportage in Cité Sérine: therapeutische accommodatie “Middle Care”

De Cité Sérine, een zorghotel voor volwassenen en kinderen aan het einde van hun leven, bestaat al 20 jaar en heeft onlangs zijn jaarlijkse open dag georganiseerd. Het doel is gezondheidswerkers in staat te stellen de instelling te (her)ontdekken en potentiële patiënten door te verwijzen die palliatieve zorg (in de ruimste zin) nodig hebben en niet in het ziekenhuis of thuis kunnen blijven. Reportage.

Cité Sérine ©Sofia Douieb

 

Achter de grote en zware deur van de Cité Sérine verschijnt Caroline Henrioul, coördinatrice en hoofdverpleegster, om beurtelings de weinige bezoekers te verwelkomen die naar de open deuren zijn gekomen van deze plaats die wordt omschreven als het Hôtel de Soins. En de naam is goed gekozen, want de hoge plafonds, het lijstwerk, de charme van het gerenoveerde oude gebouw… dit alles maakt echt indruk. Naast de drie aangrenzende zalen, die dienst doen als gemeenschappelijke salon, speelzaal, vergader- of opleidingsruimte, zijn er niet minder dan 25 studio’s ingericht in deze drie herenhuizen, die tot één geheel zijn samengevoegd. In deze studio’s komen alle leeftijden en nationaliteiten samen. Eén ding hebben ze gemeen: de behoefte aan therapeutische steun tussen ziekenhuis en thuis.

De Cité Sérine is…

Om de Cité Sérine voor te stellen, wordt Caroline Henrioul vergezeld door Caroline de Suray, maatschappelijk werkster. Met haar rug naar de bezoekers toe, bleef de deur die toegang gaf tot de prachtige tuin van het huis op een kier staan. Op het witte canvasscherm begint de diashow. Het in 2000 opgerichte en door de Cocof erkende therapeutisch verblijf, met 25 zelfstandige eenheden, biedt onderdak aan “volwassen en kinderpatiënten die lijden aan een ernstige en/of progressieve pathologie die complexe en palliatieve technische zorg vereist”. Omdat ze niet in het ziekenhuis kunnen blijven of naar huis kunnen terugkeren, kunnen ze bij Cité Sérine alle passende zorg krijgen in een warme omgeving. Dit kan “een continuüm van zorg in een palliatief ‘middenzorg’-perspectief” worden genoemd.

Caroline Henrioul, coördinator en hoofdverpleegster en Caroline de Suray, maatschappelijk werkster – Cité Sérine – ©Sofia Douieb

Van”therapeutisch onderwijs” naar palliatieve zorg

Patiënten worden in de Cité Sérine opgenomen omdat het ziekenhuis, de behandelend arts of de familie daarom heeft verzocht. Er zijn patiënten die slechts voor een kort verblijf naar de inrichting komen. Dit is om hun familieleden wat respijt te geven of om een vreedzamere overgang naar huis te maken. De coördinator gaf het voorbeeld van een moeder die erg bang was om alleen te zijn met haar ernstig zieke kind wanneer zij het ziekenhuis verliet; zij twijfelde aan zichzelf wat betreft de zorg die zij hem elke dag zou moeten geven. De Cité Sérine ontving hen om “therapeutisch onderwijs” te geven alvorens naar huis terug te keren. Een ander voorbeeld is een klein meisje dat aan mucoviscidose leed en regelmatig met spoed in het ziekenhuis werd opgenomen. De artsen begrepen niet dat de behandeling niet effectief genoeg was… Zij stuurden de moeder en dochter tijdelijk naar de Cité Sérine om het kleine meisje nauwlettend in het oog te houden. Op dat moment realiseerde het gezondheidsteam zich dat toen haar dochter beter werd, de moeder het initiatief nam om de behandeling te stoppen. Dus ook in dit geval was er “therapeutische opvoeding”. Sommige andere patiënten worden behandeld voor complexe technische verzorging. Anderen worden begeleid in het kader van de palliatieve zorg.

Interdisciplinaire ondersteuning

Studio voor adolescenten – Cité Sérine – ©Sofia Douieb

Een interdisciplinair team, zowel intern als extern, werkt samen om de patiënten te verzorgen. Om beurten binnen de instelling: verpleegkundigen die 24 uur per dag aanwezig zijn, verzorgingsassistenten, maatschappelijk assistenten, assistenten voor het dagelijks leven, vrijwilligers, familie en vrienden, verwijzende en behandelende artsen, externe partners… Zij stemmen allen in met respect voor de patiënt en het therapeutisch project dat van tevoren per geval is vastgesteld en gedurende het verblijf opnieuw wordt geëvalueerd. Elke aanvraag om toelating wordt zowel uit organisatorisch als uit financieel oogpunt persoonlijk benaderd. Er is dus geen wachtlijst.

Een echt hotel… voor de zorg

Na de presentatie gaan we naar boven om een studio en de rest van het huis te bezichtigen. Caroline Henrioul legt uit dat alle accommodaties verschillend van opzet zijn en dat zij worden toegewezen naar gelang van de autonomie van de betrokkene. De bezochte studio voor een tiener, die alleen via een trap bereikbaar is, zou bijvoorbeeld niet geschikt zijn als de patiënt een motorische handicap had. Elke kamer heeft een kleine keuken en een aangepaste badkamer. In sommige gevallen, bijvoorbeeld om kinderen te begeleiden, kan een familielid bij de patiënt blijven (zelfs in een aparte kamer als zij dat wensen). De studio’s zijn erg mooi, met hun warme inrichting en hun vrije uitzicht op een bosrijk landschap; een echt zorghotel…

Creatieve projecten en partnerschappen

Terug in de lounge, praten de twee vrouwen over huidige en toekomstige projecten. In een notendop: de oprichting en begeleiding van een team vrijwilligers, het Serre-In project (serre en participatieve moestuin om de sociale banden te vernieuwen), uitwisselingen en werkgroepen met partners (Brusano, Brusselse Federatie voor Palliatieve Zorg, enz.), de oprichting van partnerschappen met plaatselijke winkeliers en ondernemers om korte circuits en de plaatselijke economie te promoten, enz. Dit alles natuurlijk met het doel de patiënten welzijn te brengen en perspectieven voor hen te openen: sociale banden te bevorderen, talen leren, tuinieren, samen spelen, elkaar helpen…

→ Naar de website van Cité Sérine

Sofia Douieb

Buitengewoon onderwijs type 5 (het ziekenhuisonderwijs): een update is nodig!

Bij Hospichild dachten we de nuanceringen van het onderwijs van type 5, of met andere woorden het ziekenhuisonderwijs, goed te kennen. Na onze recent gesprek in de loop van oktober met de verantwoordelijken van de vzw École Escale en een beetje later met ClassContact, beseften wij echter dat de realiteit veel complexer en uitgestrekter is dan zij lijkt. Daarom is een update noodzakelijk!

Kort samengevat is het Brussels Gewest verdeeld in verschillende onderwijsvormen van type 5:

  • Onderwijs verbonden aan het ziekenhuis of het dagcentrum: wanneer het kind door de ziekte gedwongen is een bepaalde tijd in het ziekenhuis te verblijven of wanneer het aan een psychische stoornis lijdt waardoor het tijdelijk of definitief van het gewone onderwijs is teruggetrokken, kunnen professionele leerkrachten het overnemen in klaslokalen die aan de verschillende ziekenhuizen zijn verbonden. École Escale of École Robert Dubois, twee uitgestrekte netwerken van ziekenhuisonderwijs, zijn perfecte voorbeelden.
  • Digitaal afstandsonderwijs in het ziekenhuis of thuis: indien de opname in het ziekenhuis of de rustperiode thuis minstens zes maanden duurt en dat het zieke kind de verbondenheid wenst te behouden met zijn klas uit het gewone onderwijs (of met het ziekenhuisonderwijs), kunnen verenigingen zoals BedNet of ClassContact, die de nodige computerapparatuur ter beschikking stellen, een goede oplossing blijken te zijn.
  • Afstandsonderwijs of thuisonderwijs: voor zieke kinderen die enkele maanden thuis moeten blijven, kan bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt van École à l’Hôpital ou à Domicile  (vrijwillige leerkrachten) of van E-learning (afstandsonderwijs – DLE).

École Escale, een groot netwerk van klassen in kinderziekenhuizen

Tijdens het interview met École Escale probeerden de directeuren van de verschillende klasnetwerken de vele vertakkingen van de vzw uit te leggen. Deze vzw organiseert in verschillende ziekenhuizen het buitengewoon onderwijs van type 5 (basis en secundair) voor jongeren die lijden aan een ernstige ziekte of een psychiatrische aandoening (5.000 per jaar):

– In het Brussels Gewest: in verschillende afdelingen van de Cliniques universitaires Saint-Luc, in “Centre Thérapeutique pour adolescents”, in  Entreliens (jongeren met schoolfobie), in Entre-deux, in “Centre pédopsychiatrique Parhélie”, in “Espace Domino” van de Kliniek Sint-Jan, in La Ramée, in het dagcentrum “Grandir” en in Area+ (het grootste team van de École Escale).

– In Wallonië: in verschillende ziekenhuizen en klinieken.

“We stappen steeds meer af van het archetype van het kind dat geïmmobiliseerd in een ziekenhuisbed ligt”

Een kind (vanaf de kleuterschool) of een jongere (tot de leeftijd van 21 jaar) kan alleen aansluiten bij het ziekenhuisonderwijs als het in een ziekenhuis is opgenomen of een kinderpsychiater het heeft voorgeschreven met een medisch attest. Bovendien vertelde een leerkracht ons, tijdens de voorstelling van de vereniging, iets heel verrassends: “Het ziekenhuisonderwijs raakt steeds verder verwijderd van het archetype dat wij er vroeger van hadden, d.w.z. het kind dat in het gips ligt of na een operatie aan een blindedarmontsteking. Nu zijn de meeste leerlingen (ongeveer 70%) die onze lessen volgen kinderen met mentale stoornissen, autisme, schoolfobie…”

ClassContact en Bednet: een virtuele voet in de klas houden

De vzw ClassContact biedt langdurig zieke kinderen gratis de nodige computermiddelen om vanuit het ziekenhuis of thuis verbonden te blijven met hun klas. Enerzijds om te voorkomen dat het kind de school verlaat en anderzijds om de sociale band met de leraar en de klasgenoten in stand te houden.

Momenteel slaagt ClassContact, de enige vereniging die deze dienst aanbiedt voor het Franstalig onderwijs in België (Bednet biedt een gelijkaardige dienst aan voor het Nederlandstalig onderwijs), erin om meer dan 120 zieke kinderen per jaar opnieuw met elkaar in contact te brengen; in de 14 jaar van haar bestaan werden op die manier al 1.200 kinderen geholpen. Deze cijfers zijn bemoedigend, maar nog ver verwijderd van die van Bednet, dat, in tegenstelling tot ClassContact, zeer grote subsidies ontvangt om te functioneren. Volgens Donatien D’Hoop, directeur van ClassContact, die door Hospichild werd geïnterviewd, zouden de diensten van de vereniging net als die van Bednet verplicht moeten worden gesteld. Daartoe zou noodzakelijkerwijs een decreet moeten worden goedgekeurd dat de scholen ertoe verplicht de aanpak in hun instellingen systematisch te aanvaarden.

Complementariteit en wisselwerking van het onderwijsaanbod in ziekenhuizen of thuis

In tegenstelling tot École Escale of École Robert Dubois, doen ClassContact en Bednet geen afbreuk aan het pedagogische aspect. Hun aanbod is natuurlijk verschillend, maar zeer complementair. Volgens Donatien D’Hoop kan een kind dat in het ziekenhuis is opgenomen en aanvankelijk lessen volgt in een ziekenhuisklas, op een bepaald ogenblik de behoefte voelen om virtueel verbinding te maken met zijn oorspronkelijke klas en zijn gewone lessen op afstand te volgen. Als het kind moeilijkheden heeft met bepaalde vakken en zijn ouders bijles wensen, kunnen docenten van de EHD bijvoorbeeld heel goed een paar uur extra aan zijn bed komen. Er is dus een mogelijke (maar niet verplichte) wisselwerking tussen het onderwijsaanbod voor zieke kinderen. Elk gezin zal, in overleg met de school en het ziekenhuis, geval per geval moeten beslissen wat de beste oplossing is voor het kind; uiteraard in de hoop dat dit buitengewoon onderwijs zo tijdelijk mogelijk zal zijn…

Sofia Douieb

LEES OOK :